Iga Świątek siedziała w pustym salonie swojego warszawskiego mieszkania. Deszcz spływał po szybach, a szare światło wieczoru wlewało się do środka. Telefon w jej ręce drżał, choć nie z powodu zimna. Przed chwilą skończyła rozmowę z ojcem. Rozmowę, która zmieniła wszystko.
— „Ty głupia, stara Polko — jesteś hańbą dla narodu.” — te słowa, wypowiedziane przez Tomasza Świątka, rozbrzmiewały w jej głowie jak młot. Każde słowo wbijało się w pamięć niczym kolec. Nie mogła uwierzyć, że to on – jej ojciec, jej mentor, jej pierwszy trener – wypowiedział coś takiego.
Jeszcze kilka dni wcześniej Iga wróciła z turnieju w Madrycie, gdzie wygrała kolejny tytuł, ale nie zdecydowała się stanąć do obowiązkowego hymnu. Zamiast tego, w geście sprzeciwu wobec rosnącej brutalności policji wobec kobiet protestujących w Polsce, uklękła i opuściła głowę. Ten jeden gest wywołał burzę medialną.
W ciągu godzin była na pierwszych stronach wszystkich gazet: „Świątek znieważa hymn!”, „Czy Iga Świątek przestała być Polką?”, „Sport czy polityka – gdzie leży granica?”.
Tomasz nie czekał długo. W jego oczach, córka przekroczyła nieprzekraczalną linię.
— „Zrobiłaś z siebie polityczną marionetkę. Myślałem, że jesteś mądrzejsza.” — powiedział jej, kiedy próbowała się bronić.
— „Tato, to nie było przeciwko Polsce. To był mój sposób na wyrażenie solidarności z kobietami…”
— „Ty głupia, stara Polko — jesteś hańbą dla narodu.”
Iga czuła, że coś w niej pękło. Ten człowiek, który całe jej dzieciństwo sterował jej życiem, teraz całkowicie się od niej odciął.
Wróćmy o kilka miesięcy wcześniej.
Iga czuła się coraz bardziej rozdarta między światem sportu a rzeczywistością społeczną. Widziała, jak kobiety w Polsce były traktowane przez rząd, przez media, przez społeczeństwo. A mimo to milczała, trzymając się z dala od polityki, jak nakazywały kontrakty sponsorskie. Ale wszystko zmieniło się po jednym incydencie — kiedy jej przyjaciółka, młoda tenisistka Marta, została zatrzymana za udział w pokojowym marszu. Przetrzymywano ją całą noc. Policja odebrała jej telefon, a później nazwano ją „zagrożeniem dla porządku publicznego”.
Iga nie mogła już milczeć.
Kiedy więc nadarzyła się okazja, postanowiła działać. Miała świadomość konsekwencji, ale sądziła, że jej ojciec zrozumie. Że będzie dumny, że wychował kobietę, która ma własne zdanie. Myliła się.
Tomasz Świątek, emerytowany wioślarz, całe życie wierzył w dyscyplinę, hierarchię i wierność ojczyźnie. Przez lata był dla córki surowym, ale oddanym mentorem. Gdy inni bawili się na podwórku, ona trenowała. Gdy marzyła o dzieciństwie, on mówił jej: „Marzenia nic nie dają. Tylko ciężka praca.”
Między nimi była cisza przez dwa tygodnie. Iga milczała w mediach, milczała wobec sponsorów. Ale w środku wrzała. Postanowiła udzielić jednego wywiadu. Wystąpiła w programie telewizyjnym na żywo.
— „Nie jestem hańbą dla narodu. Jestem jego głosem. I jeśli to, co zrobiłam, miało wywołać rozmowę — to znaczy, że było warto.”
Następnego dnia telefon zamilkł. Sponsorzy się wycofali. Tłum na Instagramie się podzielił. Jedni pisali: „Brawo, Iga! Polska potrzebuje odwagi!” Inni: „Zawiodłaś nas. Miejsce sportowca jest na korcie, nie na barykadach.”
Ale najboleśniejszy był list. Przyszedł pocztą. Ręcznie napisany, podpisany przez ojca.
“Zerwałem wszystkie kontakty z mediami. Od dziś nie jestem twoim przedstawicielem, nie jestem twoim doradcą. Od dziś jesteś sama, Igo. Sama, tak jak chciałaś.”
Minęły miesiące. Iga zniknęła z życia publicznego. Przestała grać, nie pokazywała się nigdzie. Media zaczęły spekulować: depresja? izolacja? emigracja?
W rzeczywistości Świątek przebywała w małej miejscowości na południu Włoch. Wynajęła dom z widokiem na góry, gdzie codziennie rano wychodziła biegać. Trenowała sama, w ciszy. Pisała pamiętnik, pisała listy — również do ojca. Nigdy ich nie wysłała.
Ale w niej rodziła się nowa siła.
Po pół roku wróciła na kort. Nie było hucznych zapowiedzi. Po prostu pojawiła się na turnieju w Stuttgarcie, przeszła przez eliminacje, a potem… wygrała wszystko. Bez trenera. Bez sztabu. Bez ojca.
Media oszalały.
„Feniks z popiołów – Iga Świątek wraca silniejsza niż kiedykolwiek!”
A ona? Ona po prostu powiedziała:
— „Nie gram już dla narodu. Gram dla idei. I dla wszystkich dziewczyn, które chcą być słyszane.”
W Warszawie Tomasz oglądał jej finał. Sam, w ciemnym pokoju. Przez pół meczu nie powiedział słowa. Ale gdy zobaczył, jak Iga upada na kolana po ostatnim punkcie, jego ręce zadrżały. Zobaczył w niej nie tylko tenisistkę, ale… człowieka. Człowieka, który przetrwał. Człowieka, którego sam stworzył, ale którego później nie potrafił zrozumieć.
Tego wieczoru usiadł do komputera i napisał:
“Nie rozumiałem. Nie akceptowałem. Ale dziś wiem — jesteś silniejsza ode mnie. Przepraszam, Igo.”
Nie wysłał maila. Wydrukował go i wręczył jej osobiście, gdy pojawiła się niespodziewanie przed jego domem.
Milczeli chwilę.
— „Nie wiem, czy ci wybaczę,” – powiedziała cicho.
— „Nie proszę o przebaczenie. Proszę, żebyś wiedziała, że jestem dumny.”
Iga wzięła głęboki oddech. Spojrzała na ojca. Pierwszy raz od lat, nie widziała w nim trenera. Widziała człowieka.
— „To wystarczy.”
(Słowo końcowe)
To była tylko jedna historia — opowieść o bólu, buncie, miłości i niezrozumieniu. Ale też o tym, że nawet najbardziej brutalne słowa — „Ty głupia, stara Polko — jesteś hańbą dla narodu” — mogą stać się początkiem przemiany. Nie tylko jednostki, ale całej rozmowy o tym, czym jest patriotyzm, godność i siła kobiet.
